بر غم و انده خود فائق آئیم

سوگواری چیست؟‏

سوگ و ماتم به طرق مختلف در اشخاص بروز می‌کند.‏ برای مثال،‏ بسیاری درد و غم شدیدی را در وجود خود احساس می‌کنند.‏ نمونهٔ آن لئوناردو است.‏ او ۱۴ ساله بود که پدرش در اثر بیماریی قلبی و تنفسی ناگهان درگذشت.‏ لئوناردو هرگز روزی را که خاله‌اش این خبر را به او داد فراموش نمی‌کند.‏ در ابتدا پذیرفتن این خبر برایش بسیار دشوار بود.‏ در مراسم تدفین،‏ جنازهٔ پدرش را دید اما نمی‌توانست آنچه را به چشم می‌بیند باور کند و حتی برای شش ماه قادر نبود گریه کند.‏ اغلب در خیال خود منتظر پدرش بود که از سرکار برگردد.‏ بعد از گذشت یک سال توانست مرگ پدرش را بپذیرد.‏ و بعد از آن بود که شدیداً احساس تنهایی به او دست داد و فقدان پدرش را حس کرد.‏ اغلب وقتی جای خالی پدرش را می‌دید از شدّت ناراحتی بغض گلویش را می‌فشرد و زیر گریه می‌زد و دلش به شدّت برای او تنگ می‌شد.‏

شرح حال لئوناردو به خوبی نشان می‌دهد که از دست دادن عزیزمان چه غم و اندوه شدیدی در پی دارد.‏ اما آیا داغ مرگ عزیزمان روزی تسکین می‌یابد؟‏ بلی،‏ هر چیز نیاز به زمان دارد.‏ همان طور که هر زخمی به مرور زمان بهبود می‌یابد،‏ داغ مرگ عزیزانمان نیز زمانی بهبود می‌یابد.‏ البته این روند شاید ماه‌ها یا حتی چندین سال به طول انجامد.‏ اما قدر مسلّم آن است که درد و اندوه و ناامیدی‌ای که در ابتدا به شخص دست می‌دهد تدریجاً کاهش خواهد یافت.‏

گفته می‌شود که سوگواری در راه بهبود فرد داغدیده و وفق یافتن با شرایط جدید بسیار ضروری است.‏ شخص بدین شکل فقدان عزیزش را می‌پذیرد و تغییرات لازم را در زندگی‌اش ایجاد می‌کند.‏ سوگواری به وی کمک می‌کند تا دلش را از سنگینی بار غم سبک کند.‏ البته شیوهٔ سوگواری در بین افراد متفاوت است.‏ اما یک نکته در این خصوص مهم است که هیچ گاه نباید از سوگواری خودداری کرد چرا که تأثیرات آن می‌تواند اثری سوء بر ذهن،‏ احساسات و بدن ما داشته باشد.‏ اما چگونه می‌توان به شکلی صحیح سوگواری نمود؟‏ کتاب مقدّس در این زمینه حاوی پندهایی عملی است.‏

تحمّل غم و اندوه

بسیاری از داغدیده‌گان بر این عقیده‌اند که گفتگو با دیگران می‌تواند شخص را تسکین دهد.‏ برای مثال،‏ ایّوب با درد و رنج از دست دادن ده فرزند خود روبرو شد و مصیبت‌های دیگری را نیز متحمّل گردید.‏ او در آن حال احساساتش را چنین بیان کرد:‏ «از زندگی سیر شده‌ام.‏ پس بگذارید زبان به شکایت گشوده،‏ از تلخی جانم سخن بگویم.‏» (‏ایّوب ۱:‏۲،‏ ۱۸،‏ ۱۹؛‏ ۱۰:‏۱،‏ ترجمهٔ تفسیری)‏ آری،‏ ایّوب برای این که از بار غم خود بکاهد،‏ نیاز داشت در مورد آن با کسی «سخن» بگوید.‏

پائلو که مادرش را از دست داده بود چنین می‌گوید:‏ «یکی از عواملی که تحمّل این ضایعه را برایم آسان‌تر کرد صحبت در بارهٔ او بود.‏» در میان گذاشتن حالات و احساسات خود با دوستی مورد اطمینان می‌تواند تسلّی‌بخش باشد.‏ (‏امثال ۱۷:‏۱۷)‏ یونه،‏ زنی متأهل،‏ بعد از فوت مادرش از برادران و خواهران مسیحی‌اش خواست که بیشتر به دیدنش بیایند.‏ او می‌گوید:‏ «درددل با دیگران از غم و اندوهم می‌کاست.‏» شاید شما نیز بتوانید با گفتگو و بیان حالات و احساساتتان آسان‌تر با غم و اندوه خود کنار بیایید.‏

به قلم آوردن حالات و احساسات نیز می‌تواند مفید باشد.‏ برخی ممکن است نتوانند به راحتی احساسات خود را بیان نمایند اما نگارش آن برایشان ساده‌تر باشد.‏ خادم وفادار خدا،‏ داود بعد از مرگ شاؤل و یوناتان،‏ اشعاری حزن‌انگیز در وصف درد و اندوه عمیقش سُرایید.‏ مرثیهٔ او بخشی از کتاب دوّم سموئیل گردید.‏ —‏ ۲سموئیل ۱:‏۱۷–‏۲۷.‏

گریه کردن نیز تا حدّی غم و اندوه را فرو می‌نشاند.‏ در کتاب مقدّس می‌خوانیم:‏ «برای هر چیز زمانی است.‏ .‏ .‏ .‏ وقتی برای گریه.‏» (‏جامعه ۳:‏۱،‏ ۴)‏ آری،‏ وقتی عزیزی را از دست می‌دهیم زمان «گریه» و سوگواری است و نباید از گریه کردن شرمنده و خجالت‌زده شویم.‏ کتاب مقدّس شامل گزارشات بسیاری از مردان و زنان باایمانی است که به گریه و سوگواری پرداختند.‏ (‏پیدایش ۲۳:‏۲؛‏ ۲سموئیل ۱:‏۱۱،‏ ۱۲)‏ عیسی مسیح نیز در سوگ دوست عزیزش ایلعازَر «بگریست.‏» —‏ یوحنّا ۱۱:‏۳۳،‏ ۳۵.‏

حالات و احساسات فرد داغدیده گاه از لحظه‌ای به لحظهٔ دیگر تغییر می‌کند،‏ از این رو شخص در دوران سوگواری نیاز به صبر و بردباری دارد.‏ به یاد داشته باشید گریستن عیب نیست.‏ برای بسیاری از خادمان وفادار خدا گریستن در سوگ عزیزانشان امری طبیعی بود که از آن تسلی می‌یافتند.‏

به خدا نزدیک شوید

کتاب مقدّس می‌گوید:‏ «به خدا تقرّب جویید که او نیز به شما نزدیک خواهد شد.‏» (‏یعقوب ۴:‏۸،‏ انجیل شریف)‏ یکی از راه‌هایی که می‌توانیم به خدا تقرّب جوییم و هیچ‌گاه نباید آن را کم اهمیت بپنداریم،‏ دعاست.‏ کتاب مقدّس این وعدهٔ دلگرم‌کننده را می‌دهد:‏ ‹یَهُوَه نزدیک شکسته‌دلان است و روح‌کوفتگان را نجات خواهد داد.‏› (‏مزمور ۳۴:‏۱۸)‏ همچنین می‌گوید:‏ «مشکلات خود را به خدا واگذار و او آن‌ها را حل خواهد کرد.‏ خدا هرگز نخواهد گذاشت که شخص نیکوکار بلغزد و بیفتد.‏» (‏مزمور ۵۵:‏۲۲،‏ تفس)‏ همان طور که در این مقاله اشاره شد درددل و گفتگو با دوستی قابل اعتماد می‌تواند بسیار تسلّی‌بخش باشد.‏ پس مسلّماً گفتگو و راز و نیاز با خدایی که به ما وعدهٔ تسلّی و دلگرمی داده است،‏ بس مفیدتر خواهد بود.‏ —‏ ۲تَسّالونیکیان ۲:‏۱۶،‏ ۱۷.‏

پائلو که در این مقاله به او اشاره شد می‌گوید:‏ «وقتی احساس می‌کردم که دیگر تاب تحمّل ندارم به زانو می‌افتادم و به خدا التماس می‌کردم که کمکم کند.‏» پائلو اطمینان داشت که دعاهای او بی‌تأثیر نیست.‏ قطعاً در موقعیت‌های دشوار «خدای جمیع تسلّیات» به دعاهای مکرّر شما نیز پاسخ می‌دهد و به شما تسلّی و قوّت قلب می‌بخشد.‏ —‏ ۲قُرِنتیان ۱:‏۳،‏ ۴؛‏ رومیان ۱۲:‏۱۲.‏

امید به رستاخیز

عیسی گفت:‏ «آن کسی که مردگان را زنده می‌کند و به ایشان زندگی می‌بخشد،‏ من هستم.‏ هر که به من ایمان داشته باشد،‏ اگر حتی مانند دیگران بمیرد،‏ بار دیگر زنده خواهد شد.‏» (‏یوحنّا ۱۱:‏۲۵،‏ تفس)‏ کتاب مقدّس به ما می‌آموزد که مردگان به زندگی باز خواهند گشت.‏ هنگامی که عیسی روی زمین بود نشان داد که قادر است مردگان را رستاخیز دهد.‏ یک بار دختری ۱۲ ساله را به زندگی باز گرداند.‏ والدین این دختر چه واکنشی نشان دادند؟‏ آنان بسیار شاد و «بی‌نهایت متعجب شدند.‏» (‏مَرقُس ۵:‏۴۲)‏ عیسی مسیح پادشاه حکومت آسمانی انسان‌های بی‌شماری را رستاخیز خواهد داد.‏ آنان روی زمین از عدالت و صلح برخوردار خواهند شد.‏ (‏اَعمال ۲۴:‏۱۵؛‏ ۲پِطْرُس ۳:‏۱۳)‏ زمانی را تصوّر کنید که مردگان رستاخیز می‌یابند و به آغوش عزیزان خود بازمی‌گردند.‏ به راستی که چه روزهای شادی‌آوری خواهد بود.‏